De natuurlijke orde

Het geloof in de natuurlijke orde dat de groei der wetenschap mogelijk heeft gemaakt, is een bijzonder voorbeeld van een dieper geloof. Dit geloof kan niet gerechtvaardigd worden door enige inductieve generalisatie. Het ontspringt uit een directe beschouwing van de natuur der dingen zoals deze aan de dag treedt in onze eigen onmiddellijke momentele ervaring. De mens kan niet loskomen van zijn eigen schaduw. Dit geloof ervaren houdt het weten in dat wij, door onszelf te zijn, meer zijn dan onszelf; het weten dat onze ervaring, vaag en fragmentarisch als deze is, toch de diepste diepten der realiteit peilt; het weten dat losse details opneming eisen in een zakelijk systeem, teneinde zichzelf te kunnen zijn; het weten dat dit systeem mede omvat de harmonie der logische rationaliteit, en de harmonie van de esthetische voleinding; het weten dat, terwijl de harmonie der logica op het heelal ligt als ijzeren noodzaak, de esthetische harmonie er voor staat als een levend ideaal dat vorm geeft aan de algemene stroom in zijn onderbroken loop naar schoner en subtieler uitkomsten. (Alfred North Whitehead, 1929)